08 Απρ Δευτερογενής καταρράκτης ή θόλωση οπισθίου περιφακίου (PCO)
Περίληψη άρθρου
Η θόλωση της οπίσθιας κάψουλας του περιφακίου (PCO) είναι η πιο κοινή επιπλοκή της χειρουργικής επέμβασης καταρράκτη. Το PCO μπορεί να προκαλέσει σημαντικά οπτικά συμπτώματα και αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με καψουλοτομή με λέιζερ. Η εξελισσόμενη κατανόηση της υποκείμενης παθοφυσιολογίας έχει οδηγήσει σε τροποποιήσεις στις χειρουργικές τεχνικές και στα σχέδια ενδοφθάλμιων φακών με τη δυνατότητα μείωσης της συχνότητας εμφάνισης PCO.
Ασθένεια
Η θολερότητα της οπίσθιας κάψουλας (PCO), που συχνά αναφέρεται ως «δευτερογενής καταρράκτης», είναι η πιο κοινή μετεγχειρητική επιπλοκή της εξαγωγής καταρράκτη. Στο PCO, η οπίσθια κάψουλα υφίσταται δευτερογενή αδιαφάνεια λόγω της μετανάστευσης, του πολλαπλασιασμού και της διαφοροποίησης των επιθηλιακών κυττάρων του φακού (LECs). Το PCO μπορεί να προκαλέσει σημαντικά οπτικά συμπτώματα, ιδιαίτερα όταν αφορά τον κεντρικό οπτικό άξονα[1]. Παρά τις προόδους στις χειρουργικές τεχνικές, το σχεδιασμό ενδοφθάλμιων φακών (IOL) και την ανάπτυξη θεραπευτικών παραγόντων για την αναστολή της PCO, αυτή η κατάσταση εξακολουθεί να επιβάλλει σημαντική επιβάρυνση στους ασθενείς και στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Επιδημιολογία
Η PCO εμφανίζεται στο 20-50% των ασθενών εντός 2 έως 5 ετών από την επέμβαση καταρράκτη. Αν και η επίπτωση της PCO αναφέρεται ότι έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, δεν υπάρχουν οριστικά δεδομένα[2] και η αναφερόμενη μείωση μπορεί να αντιπροσωπεύει μόνο μια μεταγενέστερη έναρξη της PCO. Τα παιδιά και τα βρέφη έχουν σημαντικά υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης και πρώιμη έναρξη PCO, μαζί με την πιθανότητα σχετιζόμενης αμβλυωπίας. Στα παιδιά, τα αναφερόμενα ποσοστά PCO φτάνουν το 100% .
Παράγοντες Κινδύνου
Η νεαρότερη ηλικία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για PCO[7] Άλλοι πιθανοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την παρουσία καταστάσεων όπως ο διαβήτης, η ραγοειδίτιδα, η μυοτονική δυστροφία, η μελαγχρωστική αμφιβληστροειδίτιδα και ο τραυματικός καταρράκτης.
Αιτιολογία και Παθοφυσιολογία
Η παθοφυσιολογία του PCO είναι πολυπαραγοντική. Κατά τη διάρκεια της συνήθους χειρουργικής επέμβασης φακοθρυψίας, ο χειρουργός αποκόπτει ένα τμήμα της πρόσθιας κάψουλας (καψουλόρροια), αφαιρεί το υλικό του καταρράκτη και στη συνέχεια εμφυτεύει έναν συνθετικό φακό στον άθικτο καψικό σάκο. Το PCO εμφανίζεται όταν τα υπολειμματικά LEC στην υπολειπόμενη πρόσθια κάψουλα υφίστανται τρία φαινόμενα: πολλαπλασιασμός, μετανάστευση προς την οπίσθια κάψουλα και φυσιολογική και μη φυσιολογική διαφοροποίηση. Τα συσσωρευμένα LEC έχουν ως αποτέλεσμα την αδιαφάνεια της άθικτης οπίσθιας κάψουλας του φακού, με επακόλουθα αρνητικά αποτελέσματα στην όραση.
Διάγνωση
Η εμφάνιση θολής όρασης ή μείωσης της οπτικής οξύτητας μετά την εξαγωγή καταρράκτη θα πρέπει να ωθήσει τον εξεταστή να αναζητήσει σημεία PCO. Η διάγνωση της PCO είναι κλινική, με βάση το ιστορικό και την εξέταση με σχισμοειδή λυχνία του οφθαλμού.
Ιστορικό και συμπτώματα
Οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζονται από μήνες έως αρκετά χρόνια μετά την ομαλή εξαγωγή καταρράκτη. Οι ασθενείς μπορεί να παραπονιούνται για μειωμένη όραση, θολή όραση, λάμψη, ευαισθησία στο φως, μειωμένη ευαισθησία αντίθεσης, φωτοστέφανα γύρω από τα φώτα ή δυσκολία στην ανάγνωση.
Σημάδια
Εάν το PCO αφορά τον οπτικό άξονα, οι ασθενείς συνήθως παρουσιάζουν μειωμένη οπτική οξύτητα. Η εξέταση με σχισμοειδή λυχνία αποκαλύπτει μια ημι-αδιαφανή μεμβράνη με ποικίλα επίπεδα ίνωσης που σχηματίζονται στην οπίσθια κάψουλα.
Διαχείριση
Το PCO που προκαλεί διαταραχή της όρασης αντιμετωπίζεται πιο συχνά σε μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες με καψουλοτομή λέιζερ:YAG (Nd:YAG). Σπάνια αντιμετωπίζεται με χειρουργική καψοτομή. Αν και μη επεμβατική, γρήγορη και αποτελεσματική, η καψοτομή Nd:YAG δεν είναι χωρίς σημαντικό κίνδυνο και έξοδα και μπορεί να μην είναι διαθέσιμη σε μεγάλα μέρη του αναπτυσσόμενου κόσμου. Οι επιπλοκές είναι ασυνήθιστες αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, βλάβη του ενδοθηλίου, κυστοειδές οίδημα ωχράς κηλίδας, αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, αιμορραγία ίριδας, οίδημα κερατοειδούς, υπεξάρθρημα του ενδοθηλίου, ιρίτιδα, οπή της ωχράς κηλίδας, απώλεια ενδοθηλιακών κυττάρων του κερατοειδούς και έξαρση εντοπισμένης ενδοφθαλμίτιδας. Σπάνια, οι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν εκ νέου αδιαφάνεια και να χρειαστούν δεύτερη θεραπεία με λέιζερ.
Σε μικρότερα παιδιά που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με ασφάλεια με καψοτομή Nd:YAG, η συσκότιση του οπτικού άξονα λόγω PCO μπορεί να αντιμετωπιστεί με pars plana υαλοειδεκτομή και καψουλεκτομή.